بلاکچین در آموزش
در ابتدا بلاکچین با استفاده ازتکنولوژی زنجیره‌های بلوکی به‌هم‌پیوسته، برای حذف شخص واسط و حفظ امنیت در نقل انتقالات مالی مورد استفاده قرار گرفت. بیت‌کوین نمونه اول استفاده از این تکنولوژی با این هدف بود. در ادامه، بلاکچین اتریوم با ایده استفاده از قراردادهای هوشمند توانست گستره‌ی بیشتری از صنایع را هدف قرار دهد و برای نقل‌و‌انتقالات شرطی، که تنها در طی یک شرط خاص، قرارداد منعقد می‌شد مورد استفاده قرار گرفت.
اما در زمان فعلی با پیشرفت روزافزون بلاکچین، کاربردهای آن در صنایع مختلف مورد بررسی قرار گرفت. یکی از مهم‌ترین صنایع که جامعه‌ی بسیاری از افراد فارغ از رده سنی را هدف قرار داده است «صنعت آموزش» است.
این سؤال پیش می‌آید که چطور فناوری بلاکچین در آموزش کاربرد دارد؟ پاسخ این سؤال در ویژگی‌های اصلی این فناوری است.
- تمرکززدایی و ذات مشارکتی بودن سیستم
- امنیت
- سرعت
- شفافیت و منبع‌باز بودن
- غیرقابل دستکاری بودن
- عدم محدودیت در ظرفیت
- کاهش هزینه
- رمزنگاری‌شده
به‌طورکلی در صورت عدم دستیابی یک صنعت به هر یک از موارد بالا، حضور بلاکچین می‌تواند با برآورده نمودن آن عامل، تحولات اساسی را در آن صنعت ایجاد کند.
آموزش دیجیتال
در سال‌های اخیر در پلتفرم‌های زیادی شاهد جهت‌گیری آموزش به سمت دیجیتالی‌شدن بوده‌ایم. پلتفرم‌های Udemy، Coursera، Youtube و… که دوره‌های آموزشی مختلفی را در دسترس کاربران قرار می‌دهند به شکل مؤثری، آموزش را سریع‌تر کرده‌اند.
در دانشگاهها بسیاری از فایل‌ها و اطلاعات دانشجویی، به‌صورت دیجیتالی ثبت می‌شوند. مقالات نیز در سیستم ثبت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گردند و در بایگانی‌ها از آن‌ها نگه‌داری می‌شود. این شیوه ثبت و بایگانی، بسیار آسیب‌پذیر و تحت کنترل توسط دانشگاه است و در صورت ایجاد مشکل، باعث اختلال در اطلاعات ثبتی دانشجویان و اساتید می‌شود.
حتی سیستم اخذ درس و ثبت‌نام دانشجویان نیز به‌صورت آنلاین انجام می‌شود که دارای مشکلات زیادی در عدم ثبات در تاریخ انجام آن و مشکلاتی ازجمله کندی سیستم و ثبت‌شوندگی اطلاعات است.
همچنین در همه‌گیری بیماری کرونا در سطح جهانی، کشورها با چالش آموزش به‌صورت آنلاین روبه‌رو شدند. فناوری بلاکچین می‌تواند فضای آموزشی را بهتر و به‌صورت چشم‌گیری متحول کند. بلاکچین می‌تواند اساساً نحوه همکاری دانش‌آموزان، معلمان و مدیریت سوابق تحصیلی را تغییر دهد.
با توجه به اینکه نشانه‌هایی از دیجیتالی‌شدن آموزش را دیده‌ایم، استفاده از بلاکچین در این صنعت امری لازم و ضروری به‌حساب می‌آید. زیرا یکی از چالش‌های مهمی که در آموزش دیجیتال با آن همراه هستیم، وابستگی به سرور‌های مرکزی است که در صورت ایجاد اختلال، به‌طورکلی از دسترس خارج خواهند شد.
کاربردهای بلاکچین در آموزش
دسترسی جهانی
فناوری بلاکچین می‌تواند سرعت دسترسی اطلاعات به منابع آموزشی باز مانند پادکست‌ها، فیلم‌های آموزشی و … را بدون در نظر گرفتن موقعیت مکانی افزایش دهد. بلاکچین امکان اشتراک‌گذاری مقرون‌به‌صرفه و ایمن این منابع را در یک شبکه عمومی فراهم می‌کند. علاوه بر این، دانش‌آموزان نیز می‌توانند دوره‌ها و امتحانات را به‌صورت دیجیتالی از طریق بلاکچین بگذرانند و مربیان می‌توانند آن‌ها را در بلاکچین رتبه‌بندی کنند.
پرداخت هزینهها
یکی از چالش‌های آموزش، پیچیدگی در پرداخت شهریه، گرفتن وام‌های دانشجویی و مواردی دیگر مانند بورسیه‌های تحصیلی است که به‌طور گسترده، دانش‌آموزان، والدین، بانک‌ها، بنیاد‌ها و سازمان‌ها را به خود درگیر کرده است. با استفاده از بلاکچین می‌توان ذخیره‌ی داده‌ها را بهتر و هزینه‌های اداری را به‌مراتب کمتر کرد.
مدارک تحصیلی، کارت‌های گزارش و کارهای اداری
در فناوری دفتر‌کل توزیع‌شده بلاکچین، اطلاعات ذخیره‌شده و غیرقابل دستکاری می‌باشد. از‌این‌رو بلاکچین می‌تواند برای نمایش ریز‌نمرات دانش‌آموزان، نشان دادن کارنامه افراد، پیگیری حضوروغیاب، و اطلاع دانش‌آموزان از پیشرفت تحصیلی خود آن‌ها به‌خوبی عمل کند، به این صورت که با این روش اطلاعات کاملاً در مکانی امن و به دور از خطر از بین رفتن و یا دستکاری، نگه‌داری می‌شوند.
علاوه بر این، دانش‌آموزان می‌توانند مدارک خود را به‌جای یک کاغذ، به‌صورت دیجیتالی دریافت کنند. مدارک و گواهینامه‌های دیجیتالی می‌تواند قابل‌تغییر باشد و مشکلات دیگری را به وجود آورد که حضور بلاکچین می‌تواند این مشکلات را به‌طور کامل رفع کند.
مزایای بلاکچین در آموزش
همان‌طور که دیدیم با حضور فناوری بلاکچین در آموزش بسیاری از مشکلات قابل‌حل هستند، بعضی از این مزایا را در ادامه بررسی می‌کنیم.
کاهش هزینهها
بلاکچین در آموزش منجر به کاهش هزینهها به شکل گسترده‌ای در تمام مراحل می‌شود. یکی از این موارد در نوع ذخیره‌سازی می‌باشد، ذخیره اطلاعات در بلاکچین در فضای امن صورت می‌گیرد. در بسیاری از موارد با ایجاد امنیت، دیگر نیاز به استفاده از کاغذها برای ذخیره اطلاعات به‌جای اینترنت نیست زیرا بلاکچین با امنیت و عدم دستکاری در اطلاعات همراه است.
طی مطالعاتی که توسط دانشگاه رم صورت گرفته است، فرآیند تأیید مدارک سالیانه تقریباً ۱۹۰۰۰ یورو برای دانشگاه هزینه دارد. (در طی ۳۶ هفته کاری)، از آنجایی که اطلاعات در بلاکچین عملاً ضد دستکاری هستند، تأیید سوابق تحصیلی دانش‌آموز را برای تحصیلات تکمیلی آسان‌تر می‌کند.
ایجاد انگیزه در آموزش و پرورش
رمزنگاری و رمزگذاری یکی از اصلی‌ترین مشخصات بازار است. یکی از روش‌هایی که بلاکچین می‌تواند جذابیت ایجاد کند، استفاده از ارزهای رمزنگاری‌شده در ازای فعالیت علمی، پژوهشی و… دانشجویان می‌باشد. این عمل باعث ایجاد انگیزه و افزایش تمایل دانشجویان به فعالیت در فضاهای آموزشی خواهد شد.
همکاری همتا به همتا
بسیاری از افراد نگران اطلاعات خود هستند و یا در اخذ مدارک خود با چالش‌های زیادی روبه‌رو می‌شوند. بلاکچین با حذف شخص سوم که کنترل اطلاعات و تمامی اسناد و مدارک دانش‌آموختگان را در اختیار دارد، امنیت را وارد سیستم آموزش می‌کند. در بلاکچین رابطه‌ی افراد به شکلی همتا به همتا صورت می‌گیرد.
معایب بلاکچین در آموزش
علی‌رغم مزایای بسیار زیاد بلاکچین، موانع زیادی برای به‌کارگیری این فناوری در آموزش وجود دارد.
کمبود منابع مالی
راه‌اندازی بلاکچین نیازمند زیرساخت‌های فنی است و در سطح کلان، هزینه‌هایی را به همراه خواهد داشت که شاید بسیاری از آن دوری کنند. با وجود هزینه ابتدایی در راه‌اندازی و زیرساخت لازمه، به‌طورکلی بلاکچین در بلندمدت منجر به سودآوری زیاد خواهد شد و بسیاری از هزینه‌های آتی را کاهش می‌دهد.
عدم وجود آگاهی کافی
بسیاری از مؤسسات آموزشی آگاهی لازمه از فناوری بلاکچین را ندارند و متقاعد کردن آن‌ها در میزان تأثیرپذیری در کاهش هزینه و عملکرد آن را ندارند که متقاعد کردن آن‌ها را در مورد مزایای آن دشوار می‌کند. مربیان و سایر ذینفعان باید بر ایجاد یک مورد تجاری که مزایای فناوری بلاکچین را به نمایش بگذارد تمرکز کنند.
چند نمونه مطالعاتی انجام‌شده‌ی بلاکچین در آموزش
به‌طورکلی، دانشگاهها و مراکز آموزشی کمی در دنیای واقعی از مزایای بلاکچین در آموزش استفاده کرده‌اند. یکی از پیشگامان توسعه تکنولوژی بلاکچین در آموزش دانشگاه نیکوزیا در قبرس است. این دانشگاه از فناوری بلاکچین برای ذخیره مدارک تحصیلی و گواهی‌های دوره‌های آموزشی استفاده می‌کند. بعلاوه، اولین دانشگاهی است که به‌طور رسمی از دارایی‌های دیجیتال به‌عنوان روشی برای پرداخت شهریه استفاده می‌کند.
با ارزهای رمزنگاری‌شده، انجام تراکنش‌ها به شکل قابل‌توجه‌ای آسان‌تر می‌شود. پرداخت دانشجویان از هر نقطه از جهان حتی به دوردست‌ترین دانشگاهها، در چند ثانیه تا چند دقیقه انجام می‌شود. چندین دانشگاه مانند دانشگاه سیمون فریزر در بریتیش کلمبیا، دانشگاه نیکوزیا و کالج کینگ در نیویورک دارایی‌های دیجیتال را به‌عنوان روش پرداخت می‌پذیرند. با انجام این کار از بسیاری از هزینه‌های واسطه‌گری جلوگیری می‌شود و همچنین باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های زیادی برای دانشگاهها نیز می‌شود.
شرکت (Sony Global Education) از زیرمجموعه‌های شرکت سونی، با همکاری IBM، فناوری بلاکچینی با هدف انتقال داده‌ها به روش کاملاً رمزنگاری‌شده توسعه داده است. این بلاکچین از قراردادهای هوشمند برای تعیین معیارهای پیشرفتی خاص برای دانشجویان استفاده می‌کند. همچنین مهارت‌ها و سوابق تحصیلی دانشجویان در شبکه به شکلی امن، بین افراد قابل انتقال است. به‌عنوان‌مثال، یک شخص پس از شرکت در آزمون، برای نشان دادن سطح مهارت علمی خود می‌تواند نتایج آزمون را با یک یا چند سازمان ارزیابی‌کننده شخص ثالث به اشتراک بگذارد.
متاورس در آموزش
تجربه آموزش آنلاین می‌تواند با فضای تعامل سه‌بعدی و واقعیت مجازی جذابیت و اثرگذاری بیشتری داشته باشد. همچنین با توجه به حفظ و ذخیره اطلاعات در فضای دیجیتال، بلاکچین می‌تواند اعتماد در حفظ حریم شخصی، اطلاعات و داده‌ها را فراهم کند.
بسیاری از پلتفرم‌های متاورسی حال با استفاده از بلاکچین و NFTها در اختیار کاربران قرارگرفته‌اند و آموزش را تبدیل به محیطی خاص باتجربه‌های جذاب کرده‌اند.
جمع‌بندی
فناوری بلاکچین را می‌توان به‌طور یکپارچه در سیستم‌های کنترل و ذخیره‌سازی اسناد ادغام کرد. مزیت کلیدی این مورد استفاده از بلاکچین، عدم قابلیت دستکاری و تغییر داده‌های ذخیره‌شده در سیستم است. اطلاعات را می‌توان اضافه کرد، اما نمی‌توان آن را بازنویسی کرد. علاوه بر این، قانونی بودن سند به‌راحتی قابل‌تأیید است زیرا همه می‌توانند مشاهده کنند که چه کسی و چه زمانی آن را نوشته است.
بلاکچین با ایجاد یک زیرساخت گسترده و درعین‌حال ایمن این پتانسیل را دارد که بسیاری از مؤسسات آموزشی را به شبکه‌های بلاکچینی بکشاند و درنتیجه اعتبار بالایی برای داده‌های علمی ایجاد کند. از آنجایی که فناوری بلاکچین به‌سرعت در حال رشد است، موارد استفاده بلاکچین در آموزش به‌طور قطع افزایش می‌یابد. بلاکچین می‌تواند نه‌تنها در عرصه آموزشی، بلکه در طیف وسیع‌تری از صنایع، از مراقبت‌های پزشکی گرفته تا خدمات زیست‌محیطی و انرژی، به کار گرفته شود.
مفید بود
سپاس از توجه شما